مهدی موعود (عج)

احادیث و روایات در فرهنگ اسلامی از دیرباز و همزمان با نخستین روزهای طلوع خورشید عالمتاب اسلام، جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده و از اهمیت والایی برخوردار بوده است تا جایی كه در فقه اسلامی در كنار قرآن، اجماع و عقل، یكی از منابع مهم فقهی محسوب می شود .در میان احادیث فراوانی كه از زبان مبارك حضرات معصومین علیهم السلام بیان شده است، بخشی از آنها به «حدیث قدسی» مشهور گشته اند كه علمای علم حدیث شناسی و به تعبیر دقیق تر «علم الحدیث» در معرفی این نوع از احادیث چنین گفته اند:
«حدیث قدسی عبارت از حدیثی است كه پیغمبر از خداوند اخبار كند. بدین گونه كه معنی و مضمون آن بر قلب پیغمبر القاء می شود و پیغمبر با لفظ خود اداء می نماید، لذا در الفاظ آن تحدی و اعجازی نیست، به خلاف قرآن كه به الفاظ مخصوص وحی شده كه تغییر آن به لفظ دیگری جائز نیست و دیگران در آوردن مثل آن عاجزند.»(1)
حدیث قدسی از نظر موضوع و محتوا در برگیرنده مباحث متنوع و گوناگونی است، از مواعظ و پند و اندرز گرفته، تا تاریخ انبیاء و... از جمله مطالبی كه در خلال احادیث قدسی بدان اشاره شده، موضوع زندگی، ویژگی ها و حوادث دوران غیبت و ظهور امام زمان(ع) است كه در نوشتار حاضر به برخی از این مطالب و موضوعات مهدوی اشاره شده است.

وصایت و امامت حضرت مهدی(ع)
پیامبر اكرم(ص) در طول حیات پربركت خویش به مسئله جانشینی بعد از خود عنایتی تام و تمام داشته و در موارد گوناگون، این مطلب و اسامی جانشینان و امامان بعد از خود را متذكر می شده اند. البته این موضوع در احادیث قدسی نیز مورد یادآوری و تأكید قرار گرفته است. و از آنجا كه امام زمان(ع) به عنوان آخرین جانشین پیامبر(ص) از جانب ایشان معرفی شده بودند در احادیث قدسی نیز به موضوع امامت و وصایت آن حضرت(ع) تصریح گردیده كه از این میان حدیث زیر قابل توجه می باشد:
«... سلامه از ابوسلیمان، چوپان رسول خدا(ص) نقل كرده كه گفت: من از رسول خدا(ص) شنیدم كه فرمود: وقتی در شب معراج به آسمان رفتم، خداوند جل جلاله به من فرمود: ... ای محمد، من تو و علی و فاطمه و حسن و حسین و امامان از نسل آنها را از نور خود آفریدم و ولایت شما را به همه اهل آسمانها و زمین عرضه كردم. هر كس آن را قبول كند در نزد من مؤمن است و هر كس انكار كند كافر می باشد... ای محمد آیا می خواهی آن امامان بعد از خود را ببینی؟ گفتم: بلی ای خدای بزرگ! خطاب آمد: پس به سمت راست عرش نگاه كن، وقتی كه نگاه كردم دیدم علی، فاطمه، حسن، حسین و علی بن حسین و محمدبن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمدبن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و مهدی كه در میان انوار زیادی می درخشید، به حال ایستاده نماز می خوانند و در میان آنها نور مهدی از همه درخشان تر است...»(2)

ویژگی ها و خصال حضرت مهدی(ع)
امام زمان(ع) به عنوان آخرین حجت خداوند در زمین و كسی كه مأموریت برپا داشتن عدالت حقیقی را برعهده دارد، از ویژگی ها و خصالی برخوردار است كه تنها شایسته و برازنده اوست و كس دیگری را در این خصال یارای مشاركت با او نیست مگر انبیاء الهی و ائمه معصومین علیهم السلام، در پاره ای از احادیث قدسی ضمن اشاره به مطالبی از قبیل امامت و وصایت آن حضرت(ع) به این ویژگی های آسمانی اشاره شده:
«... ابوعبدالله(ع) (امام صادق) فرمود: روزی جابرابن عبدالله انصاری با پدرم تنها بودند، من هم حضور داشتم. پدرم به جابر گفت: ای جابر، به من از لوحی خبر بده كه تو در نزد مادرم فاطمه دختر رسول خدا(ص) د یده ای...
جابر عرض كرد: خداوند را شاهد می گیرم كه من روزی به نزد فاطمه دختر رسول خدا(ص) وارد شدم تا تولد حسین(ع) را به وی تهنیت بگویم. در دست ایشان یك لوح سبز رنگ دیدم. من تصور كردم كه از زمرد است و در داخل آن لوح، نوشته های سفیدی دیدم كه شبیه نور خورشیدبودند و می درخشیدند... حضرت (س) به من فرمود: این لوحی است كه خداوند به رسولش محمد(ص) هدیه كرده است كه در آن نام شوهرم علی و نام دو فرزندانم (حسن و حسین) و نام سایر امامان از نسل من نوشته شده است...
بعد جابر گفت: من خداوند راشاهد می گیرم كه در لوح، این مطالب نوشته شده بود: بسم الله الرحمن الرحیم، این كتابی است از جانب خداوند عزیز و حكیم برای محمد نبی اش و نورش و سفیرش... و من (خداوند) این امامت را با دادن (م ح م د) به حسن (عسگری(ع)) تكمیل می نمایم او رحمت برای همه جهانیان است. در او كمال موسی و روشنی عیسی و صبر ایوب هست...»(3)

ولایت مهدی(ع) شرط ورود در بهشت
براساس آیات قرآن كریم و احادیث وارده از پیامبر اكرم(ص) و ائمه علیهم السلام، مهمترین شرط برای ورود در بهشت و رضوان الهی و دست یافتن به سعادت ابدی، تمسك به حبل المتین ولایت و دوستی اهل بیت علیهم السلام است كه وجود مبارك امام زمان«ع» نیز از این شجره طیبه بوده و در نتیجه بدون حب و دوستی آن حضرت(ع) وارد شدن در بهشت و مشمول رحمت و غفران الهی شدن امری محال و غیرممكن است، چرا كه:
«... امام صادق(ع) از پدرانش از امیرالمؤمنین علیه السلام از رسول خدا(ص) نقل كرده كه حضرت فرمود: وقتی در شب معراج به آسمانها عروج كردم، خداوند به من وحی فرمود:... ای محمد، اگر بنده ای برای من آنقدر عبادت كند تا بمیرد و مانند چوب، خشك بشود ولی با حال انكار ولایت امامان با من ملاقات كند، من او را به بهشتم راه نمی دهم و نمی گذارم زیر سایه عرش من باشد.»(4)

ملائكه الهی یاوران مهدی(ع) به هنگام ظهور
پیامبران الهی و از جمله پیامبر اكرم(ص) به هنگام قیام بر علیه جباران و سركشان زمان خود در مواقعی از حیات و نهضت خویش بوسیله ملائكه خداوند مورد حمایت و پشتیبانی قرار می گرفته اند كه ماجرای این حمایت های الهی در كتب روائی و تاریخی به وفور ذكر شده و حتی رد پای آن را در كتب آسمانی و از جمله قرآن كریم هم میتوان مشاهده كرد كه نمونه بارز آن حضور ملائكه بی شمار از جانب خداوند جهت یاری سپاه مسلمانان در جنگ بدر است كه در آیات 123 و 124 سوره مباركه آل عمران بدان اشاره شده است.امام زمان(ع) نیز به عنوان آخرین سفیر الهی در جهت تحقق اهداف عالیه انبیاء و برپا داشتن كلمه توحید و عدل در كره زمین، در مأموریت آسمانی خود از تائیدات الهی و از جمله حضور فرشتگان به عنوان یاوران آن حضرت(ع) برخوردار است كه در حدیث قدسی زیر بدان تصریح گردیده:
«... ابن عباس از رسول خدا(ص) نقل كرده كه حضرت فرمود: وقتی در شب معراج به آسمان هفتم رسیدم و از آنجا به سدره المنتهی و از آنجا هم به سوی حجابهای نوری رفتم، خداوند مرا ندا داد كه: ای محمد، تو بنده منی و من خدای تو هستم... و بوسیله او (مهدی قائم) روی زمین را از دشمنانم پاك می كنم... و با ملائكه خودم، او را تأیید می نمایم تا بتواند امر مرا در روی زمین نافذ كند و دین مرا رفیع گرداند.»(5)

مهدی(ع)، منتقم خون امام حسین(ع)
بدون تردید حادثه دردناك عاشورای سال 60 هجری، كه در آن یكی از پاك ترین انسانهای هستی و فرزند گرامی و برومند پیامبر اكرم(ص)، حضرت امام حسین(ع) به همراه جمعی از اصحاب باوفای خود به شهادت رسید، تلخترین حادثه ای است كه بعد از رحلت پیامبر اكرم(ص) در عالم اسلام روی داد و برای ابد آزادگان جهان را در اندوهی جانكاه فرو برد.
پس از آن حادثه هولناك، همواره یكی از آرزوهای شیعیان خاندان رسالت این بوده كه به نوعی انتقام این جنایت بی بدیل از مسببان و عاملانش ستانده شود. هر چند پس از نهضت كربلا تلاشهایی در این جهت از جانب دوستداران اهل بیت علیهم السلام صورت گرفت ولی مطابق احادیث اسلامی، انتقام حقیقی این ماجرا تنها با ظهور امام زمان علیه السلام گرفته خواهد شد و تنها وجود مقدس حضرت مهدی(ع) است كه شایسته عنوان «منتقم حسین(ع)» میباشد از همین روست كه در دعای شریف ندبه، این عبارت را با آرزوی تمام و از صمیم دل و جان بر زبان جاری می كنیم كه: این الطالب بدم المقتول بكر بلاء. و این موضوع نیز از جمله مطالبی است كه در احادیث قدسی مورد اشاره واقع شده، كه از جمله میتوان به حدیث زیر اشاره كرد:
«... ابوحمزه ثمالی از امام باقر(ع) نقل كرده كه حضرت فرمود: وقتی حضرت امام حسین علیه السلام كشته شد، ملائكه شیون و زاری كردند و گفتند: ای خداوند و مولای ما، آیا از كسی كه برگزیده تو و فرزند برگزیده تو را كشته غفلت می كنی؟
از جانب خداوند وحی آمد: ای ملائكه من! خوشحال باشید، قسم به عزت و جلالم، من از قاتلین حسین انتقام خواهم كشید... بعد هم پرده غیبی كنار رفت و ملائكه، امامانی را كه از صلب حسین بودند دیدند و خوشحال شدند و دیدند كه یكی از آنها برخاسته نماز می خواند. پس خداوند فرمود: من با این قائمم، انتقام خون حسین را خواهم گرفت.»(6)

حوادث و ویژگی های دوران غیبت
از سال 329 هجری، در تاریخ امامت شیعه دورانی آغاز شد و تاكنون ادامه دارد كه از آن با عنوان «غیبت كبری» یاد می شود. مهمترین خصوصیت و ویژگی این دوران عدم ظهور (و نه حضور) امام معصوم در میان جامعه اسلامی است. این دوران كه تا زمان ما شامل یازده قرن و به تعبیر دیگر 1100 سال شده و معلوم هم نیست تا چه زمانی ادامه یابد، بواقع دوران غربت و مظلومیت مسلمانان و بالخصوص شیعیان است. دورانی بسیار سخت و تنش زا و همراه با انواع و اقسام زحمات جسمی و روحی و مادی و معنوی، كه در عین حال دوران آزمایش و امتحان بوده و سبب جدا شدن صفوف مومنان حقیقی از منافقان و كفار می گردد.
در برخی از احادیث قدسی بدین دوران پرمشقت اشاراتی شده و از پاره ای از حوادث ناگوار این دوران یاد شده است. از جمله در حدیث سابق الذكر پیرامون لوح آسمانی پیامبر اكرم(ص) در نزد حضرت زهرا(س) از قول جابر، چنین می خوانیم:
«... جابر گفت: من خداوند را شاهد می گیرم كه در لوح، این مطالب نوشته شده بود:... در زمان (غیبت مهدی) اولیاء من خوار می شوند... آنها كشته می شوند و آنها را می سوزانند و همیشه آنها از دشمنانشان مرعوب و ترسناك می شوند. زمین با خون آنان رنگین می شود و در میان خانواده آنان ماتم و شیون می اندازند. آنها اولیای واقعی من هستند...» (7)
از عبارات فوق استفاده می شود كه دوران غیبت، دوران سختی ها و مشقات است و نه دوران تن پروری و شادكامی، و مومنان و اولیای حقیقی خداوند كسانی هستند كه این سختی ها را متحمل شده و از سر می گذرانند و همین تحمل سختی هاست كه آنها را امیدوار از اعماق وجود خود، خواهان طلوع خورشید ظهور امام(ع) شده و صمیمانه منتظر فرج و گشایش باشند و برای ظهور آخرین حجت الهی خاضعانه دعا كنند.

پاداش مومنان در دوران غیبت مهدی(ع)
در فراز قبلی این نوشتار، به این مطلب اشاره كردیم كه دوران غیبت امام زمان(ع)، برای پیروان راستین آن حضرت(ع)، دورانی همراه با انواع و اقسام مشكلات و مصائب بوده و تنها آن دسته از شیعیان حقیقی اهل بیت علیهم السلام كه به راه ایشان ایمان حقیقی دارند میتوانند در این دوران پرغوغا، صبر و شكیبایی پیشه كرده و این سختی ها را پشت سرگذارند. ولی باید دانست هر چقدر سختی ها و مشقات این دوران شدید و سنگین باشد، پاداش و ثوابی هم كه در برابر آنها نصیب بندگان حقیقی و صابر خداوند می شود، بی بدیل و والاست. زیرا همان طور كه «افضل الاعمال انتظار الفرج» است، یقینا پاداش این افضل اعمال نیز برتر از پاداش تمام اعمال دیگر خواهد بود. این پاداش عظیم منتظران حقیقی، در حدیث قدسی زیر این چنین مورد اشاره قرار گرفته است:
«... مفضل بن صالح از جابر از امام باقر علیه السلام نقل كرده كه حضرت فرمود: زمانی می آید كه امام مردم غایب می شود. پس خوشا به حال كسانی كه در آن زمان در امر امامت ما استوار بمانند. چون كمترین ثواب آنها این است كه خداوند آنها را ندا می دهد و می فرماید: ای بندگان وای كنیزان من، شما به سر من ایمان آوردید و غیب مرا تصدیق كردید. پس من بهترین ثواب را به شما مژده می دهم. شما بندگان و كنیزان من هستید و بر من حق است كه عبادتهای شما را قبول كنم و از تقصیرات شما بگذرم و به خاطر شما به بندگان باران نازل می كنم و به خاطر شما بلاها را از بندگانم دفع می كنم. اگر شما نبودید هر آینه من عذاب خود را بر آنان نازل می كردم.» (8)

برخی از علائم ظهور مهدی(ع)
ظهور موعود آسمانی كه پیام آور رحمت و رافت و برپاكننده عدالت میباشد، آرزویی است بس بزرگ كه تنها مختص شیعیان نبوده و تمامی معتقدان به ادیان آسمانی در انتظار تحقق آن بسر میبرند. چرا كه تنها با تحقق این امید و آرزوی بزرگ است كه بشریت پس از قرون متمادی میتواند جمال سعادت را در این جهان مشاهده كند و حیاتی توام با صلح و آرامش را در این كره خاكی تجربه نماید. اما اینكه این آرزوی دیرینه بشر چه زمانی محقق خواهد شد، بر علم بشر پوشیده است و كسی را جز خداوند به لحظه وقوع آن آگاهی نیست. تنها چیزی كه از روایات و اخبار میتوان در این زمینه استفاده كرد این است كه علائمی برای زمان ظهور برشمرده اند كه با مراجعه به آنها میتوان تا حدودی به این نكته اذعان كرد كه لحظه ظهور موعود آسمانی چندان دور نبوده و در آینده ای نه چندان دور این حادثه سترگ اتفاق خواهد افتاد.در احادیث قدسی نیز به این مطلب اشاراتی شده و علائمی برای هنگامه ظهور ذكر گردیده كه از آن میان، توجه به حدیث قدسی زیر خالی از لطف نیست:
«... ابن عباس از رسول خدا(ص) نقل كرده كه حضرت فرمود: وقتی من در شب معراج به آسمانها رفتم و به مقام قرب رسیدم، خداوند ندا داد: «... ای محمد! بدرستی كه علی بعد از تو خلیفه و جانشین است و قومی از امت تو، با او مخالفت می كنند اما بدانند كه بهشت بر كسانی كه با علی مخالفت كنند و با وی دشمنی نمایند، حرام است و من به زودی از صلب علی یازده نقیب بیرون می آورم كه یكی از آنها آقایی است كه مسیح در پشت سر او نماز می خواند و او روی زمین را پس از این كه مملو از جور و ستم شده پر از عدل و داد می كند. من گفتم: خداوندا، این كار چه موقعی صورت می گیرد؟
خداوند فرمود: وقتی كه علم واقعی از میان مردم برداشته شود و جهل زیادتر گردد و خوانندگان قرآن زیاد باشد ولی علما كم بشوند و فقها كمتر باشند و شعرا زیادتر شوند و فسق و فجور زیادتر بشود. مرد با مرد هم بستر شود و زن با زن. امنا و حكمرانان امت خائن باشند و یاری كنندگان آن حكمرانان به مردم ستم كنند. در آن هنگام من یك خسوف در مشرق و یك خسوف در مغرب بوجود می آورم و سپس دجال در مشرق ظهور می كند...» (9)
همانطور كه گفته شد با توجه به حدیث فوق و احادیث مشابه میتوان امیدوار بود كه ایام ظهور حضرت مهدی (عج) چندان دور نیست. چرا كه توجه به مفاد این حدیث و اوضاع فعلی دنیا ثابت كننده این مسئله است.
سرگردانی مردم جهان، عدم توجه به معانی و مفاهیم قرآن كریم و در مقابل، اهتمام بیش از حد به ظاهر و قرائت این كتاب آسمانی، و وفور علمای بیسواد و درباری در عالم اسلام و از دست رفتن فقیهان عالیقدر كه مطابق روایات قلعه های اسلام اند، رواج بی بند وباری و فساد اخلاقی تا سر حد جنون نظیر همجنس بازی و...، حاكمان خیانتكار كه بر امت اسلام در اقصی نقاط عالم حكمرانی می كنند و ثروت های مسلمانان را به كام بیگانگان می ریزند و... همه علائمی هستند كه امروزه در سطح جهان به سهولت قابل مشاهده بوده و تائیدكننده مضامین حدیث فوق است. از همین رو بنظر می رسد دوران ظهور چندان دور نیست و برماست كه بقدر طاقت، خود را برای آن دوران آماده كنیم، هر چند تذكر این نكته را هم ضروری میدانیم كه تعیین زمان دقیق ظهور از جانب هر كس امری باطل و خلاف فرامین الهی و معصومین علیهم الاسلام است.

اتفاقات و حوادث بعد از ظهور مهدی (ع)
دوران ظهور امام زمان (ع)، برخلاف دوران غیبت كه دوران رنج و مشقت بود و مردم عالم و بویژه مؤمنان حقیقی و شیعیان آن حضرت از سوی سركشان و ستمگران متحمل رنجها و سختی های بسیار می شدند، ایام صلح و صفا و آرامش، فراوانی نعمت، امنیت و آسایش، عبودیت و بندگی، خواری كفار و ستمگران و عزت و سربلندی مؤمنان و مستضعفان خواهد بود. دورانی است كه تحت فرمانروایی حجت بر حق خداوند، كسی رابركسی یارای ستم نیست و همگان از «شراباً طهورا»ی رفاه و آزادی به معنای حقیقی برخوردار خواهند بود. و بدینگونه نمونه ای از بهشت ابدی در روی كره خاكی فرصت تحقق پیدا میكند و احادیث قدسی تائید كننده این مدعاست:
«... رسول خدا (ص) فرمود: وقتی در شب معراج به آسمان هفتم رسیدم، خداوند مرا ندا داد و فرمود: ... و بوسیله قائم از شما، زمین خود را آباد می كنم كه تسبیح و تقدیس و تكبیر و تمجید من در زمان او زیادتر می شود و بوسیله او (مهدی قائم) روی زمین را از دشمنانم پاك می كنم واولیای خود را وارث زمین می كنم و بوسیله او سخنان كافران را پایین می آورم و كلمه من والاتر می شود و به خاطر او من بندگان كشورها را دوست می دارم و به خاطر او با مشیت خودم همه خزاین و دفینه های داخل زمین را بیرون می ریزم و با اراده خودم او را به پنهانی ها و آشكارها آگاه می كنم...» (10)
و در حدیث دیگر:
«... (از جانب خداوند) خطاب آمد: ... و این نور آخری (مهدی «عج») حجت من است كه روی زمین را پر از عدل و داد می كند و قلب مؤمنان را شفا می بخشد.» (11)
و در حدیث دیگر:
«... و این قائم را كه حلال مرا حلال و حرام مرا حرام نگه می دارد، من بوسیله او از دشمنانم انتقام می گیرم مهدی، راحت قلب اولیای من است. و اوست كه دل شیعیان تو را كه از جانب ظالمان و منكران و كافران در رنج و عذاب بوده شفا می دهد.» (12)
بدین ترتیب با اراده قاهر الهی و بوسیله آخرین خلیفه خداوند در زمین، بشریت، دوران آرامش و آسایش خود را آغاز می كند و پس از قرنها ناآرامی و ستمكشی، ایام شادمانی رنجدیدگان و مستضعفان فرا می رسد و این همان وعده الهی است كه در آیه پنجم از سوره مباركه قصص یادآوری شده كه: «و نرید انمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین»
نویسنده:محتشم مؤمنی
منبع:روزنامه کیهان